Өткен жылы ArtSport.kz алаңында іске қосылған еліміздегі бұқаралық балалар спортын дамыту жобасы қысқа мерзімде қазақстандық балалар мен олардың ата-аналары арасында бұрын-соңды болмаған танымалдыққа ие болды, бірақ кейін белгілі болғандай, еліміздегі бұқаралық балалар спортын дамыту жобасы төңірегінде күрделі мәселелер туындады, деп хабарлайды Prosports.kz.

Сәуірде өткен кеңесте Мәдениет және спорт министрі Дәурен Абаев жобада халық арасында тез танымал болған алаяқтық схемалар байқалғанын, сонымен қатар жергілікті атқарушы органдар тарапынан да, сервистік қызмет тарапынан да порталды теріс пайдалану фактілері орын алғанын мойындады. Абаевтың айтуынша, жүйедегі орын алып отырған кемшіліктер «өлі жандарды» қаржыландыруға, келушілерді асыра бағалауға және жеткізушілердің қайталануына жол беріп отыр.

Басқарма басшысы өз кезегінде бағдарламаны жүзеге асыруға мемлекет тарапынан бөлінген қаржының шынымен таусылғанын мойындағанымен, бұқаралық спортты дамытудың еліміз үшін аса қажет және көптен күткен жобасының жүзеге асатынына сендіруге асықты.

«Бұл механизм міндетті түрде жұмыс істейді. Мұнда балама жоқ және болуы да мүмкін емес. Тағы бір жайт – иә, оның жүзеге асырылғанын түсінуіміз керек, мүмкін. Кейбір тұстарын ескермедік. Не істеу керек? Механизмді сапалы зерттеу үшін біраз уақыт беріңіздер. Спорт бөлімшелеріндегі қызметкерлер үлкен қысымда жұмыс істейді. Бөлінген ақша таусылды, ата-аналар наразы, жеткізушілер де наразы. Кемшіліктер жойылуда, кейбір талаптарды жақсарттық, бұл жұмыс жалғасады», - деді Абаев.

Бала құқықтары жөніндегі басшы Аружан Саин өткен баспасөз мәслихатында сөз сөйледі, оның бастамасының арқасында қазақстандық балалар үйірмелер мен спорт секцияларында тегін оқуға мүмкіндік алды. Ол мемлекеттік органдарды бағдарламаны қаржыландыру мәселелерін бірлесіп шешу жолдарын іздеуге шақырды.

«Біз жергілікті атқарушы органдар өз қаражатын жоспарлауға патриоттық, сауаттылықпен қарайды деп күткен едік, ол спортқа бөлінген бюджеттер шегінде және әр өңірдегі балалардың қажеттіліктерін ескере отырып, барлық қамтуды арттыру мақсатында жоспарланады. Қазақстанда 4 пен 18 жас аралығындағы осындай 4,5 миллион бала бар. Өңірлер тарапынан саналы, сауатты жоспарлауды таппадық. Бөлінген ақшаның аздық ететінін ескерткенімізбен, бүгін мынадай көрініске куә болдық», - деп түйіндеді Сайын.

Балалар омбудсмені қазіргі уақытта шенеуніктердің қызмет көрсетушілерді және бағдарлама жұмыс істейтін платформаны кінәлап жатқанын айтты.

«Осы мемлекеттік тапсырыстың жұмыс істемеуі осының себебі болып табылады. Бұл шындыққа жанаспайтынын айтқым келеді. Платформа 2021 жылы әзірленген нормативтік құқықтық актілердің (НҚА) негізінде жұмыс істейді. Олар барлық мемлекеттік органдармен келісілді. Сондықтан мұндағы басты мәселе, ақшасы таусылған өңірлер, өкінішке орай, бұл бөлімдерге бекітілген балалардың санын қадағаламады. Соның салдарынан бір жыл бойы кепілге алған ақшалары сөзсіз жетпеді», – дейді Бала құқықтары жөніндегі уәкіл.

Саин адал емес жеткізушілерді анықтап, оларды жауапқа тарту керек деп есептейді, бірақ оны жобаға адал қатысушылар зардап шекпейтіндей етіп жасау керек.

«Егер жосықсыз жеткізушілер болса, оларды анықтау керек, олардың осы қылмыстарды жасап жатқаны дәлелденуі керек, теріс пиғылды әрекеттерді жасағандар жауапқа тартылуы керек. Ал балалармен шынымен жұмыс істейтіндер, өз жұмысын күткендей, НПА-ға сәйкес жасайтындар зардап шекпеуі керек, өйткені соның салдарынан балалар зардап шегеді», - деп қорытындылады балалар омбудсмені.

Өз кезегінде, ArtSport платформасының әзірлеушісі Сергей Алабугин бағдарламаның бастапқыда жұмыс істеуі үшін нақты критерийлер жоқ екенін түсіндірді.

«МЦРИАП бізге бюджеттік қаражаттың жоқтығын ескертті. Егер біз платформаны әзірлеуге келісетін болсақ, онда біз оның инвесторлары ретінде әрекет етуіміз керек. Ешқандай нақты тапсырма болған жоқ, бұл платформаның қалай жұмыс істеуі керек екенін ешкім білмеді. Менің сұрағыма, артық жұмсалған жағдайда не істеу керек, нақты жауап берілді - біз сол күйінде іске қосып жатырмыз, сонда біз одан әрі түсінеміз. Ақша болады - біз оны жасаймыз. Біз қолмен басқару механизмін әзірледік, ол операторларға өздерінің қауіп-қатерімен және тәуекелдерімен ваучерлер шығаруды ашуға және жабуға мүмкіндік берді», - деді Алабугин.

Бағдарламада қолмен басқару механизмі жасалды, соның арқасында операторлар ваучерлер шығаруды өздері ашып-жаба алды, бірақ бір сәтте платформа әзірлеушілері ондағы күдікті үрдісті байқады.

«Таңғы сағат 7-де оператор бюджетті ашқан, белгілі бір мөлшерде ваучерлер бөлінген жағдайлар болды. Барлық ата-аналар таңғы сағат 7-де компьютер алдында отырып, ваучердің ашылуын күтіп отырған көрінеді. Ал таңғы 9-да бюджет жабылады. Осыны байқаған соң, біз операторлар мен Мәдениет және спорт министрлігімен жиналыс өткізу туралы бастама көтеріп, осы мәселені айтып, операторлардан бұл функцияға тыйым салу керек деген жауап алдық. Біз оны жауып, платформаны қолмен жұмыс режиміне ауыстырдық. Оператор бізге хат жазады, біз ваучерлер шығаруды өзіміз ашамыз. Бұл ретте қолымызда әкімдіктің құжаты бар», - деді Алабугин.

Сондай-ақ ол бағдарламаны мемлекет меншігіне өткізуге дайын екенін жеткізді.

«Біз платформаны беруге дайынбыз және оның мемлекеттік болуы керек екенін түсінеміз, бірақ нақты мерзім жоқ», - деді бағдарлама әзірлеушісі.

Мәдениет және спорт министрлігі Спорт және дене шынықтыру істері комитеті басшысының орынбасары Бекболат Байжанов балаларды 100 пайыз қамту және тегін секциялар жобасының толыққанды жұмыс істеуі үшін жылына 500 миллиардқа жуық қаржы қажет екенін айтты. Өз кезегінде, қосымша тағы 50 млрд қосылуы мүмкін.

«Жергілікті бюджеттен қаржыны әкімдіктер бөлу керек. Жергілікті спорт басқармалары мәслихаттарға өтініш беруі керек, депутаттар осыны қарайды, қосымша қаржы табылса, қаржы бөлінеді. Бұл мәселе осы айдың соңына дейін қаралуы тиіс», - деді Байжанов.